Je kunt lessen binnen het leergebied Mens en Natuur voorbereiden en uitvoeren waarbij je een bestaande lesmethode (bijna) helemaal volgt. Dat doe je bovendien naar redelijke tevredenheid van de leerlingen waaraan je de lessen geeft. In de lessen gebruik je verschillende werkvormen. Je bent na afloop in staat om na te gaan wat de bepalende momenten tijdens de lessen waren, wat goed ging, wat beter kon en wat leerlingen ervan geleerd hebben.

De uiteenzetting van de bovenstaande leeruitkomst is de volgende:

1) Vanuit bestaande lesmethode lessen voorbereiden en uitvoeren.

2) Tevredenheid leerlingen.

3) Inzet verschillende werkvormen.

4) Bepalende momenten definiëren.

Inleiding

Vanaf september 2023 vervang ik tijdelijk, tot aan januari 2024, een collega voor het vak Mens en Natuur (M&N). Hiervoor gebruik ik de lesmethode ontwikkeld en geschreven door de sectie M&N. Ik geef les aan jaar één basis en kader en jaar twee basis, in totaal drie klassen. Voor deze klassen verzorg ik ook het vak Techniek. De samenwerking met de sectie M&N is open en constructief en ik woon het sectieoverleg bij om de samenwering te optimaliseren. Het staat mij ook vrij om aan de basisklassen, tot op zekere hoogte, af te wijken van de methode door zelf materiaal te ontwikkelen. Vanuit mijn Teamleader is de wens uitgesproken om méér praktijk toe te voegen aan het vak M&N waar wellicht de combinatie met het vak Techniek voor de hand ligt.

Voor jaar één maak ik gebruik van de module:
-Verkennen

Voor jaar twee:
-Duurzaamheid en Ecologie
-Water en Lucht

De module “Duurzaamheid en Ecologie” heb ik inmiddels afgerond en getoetst waarbij ik dicht bij het bestaande lesmateriaal ben gebleven. De verdere verantwoording van deze leeruitkomst zal daarom gebaseerd zijn op deze module.

Vanuit bestaande lesmethoden lessen voorbereiden en uitvoeren.

Onderstaand een overzicht van het bestaande lesmateriaal voor de module “Duurzaamheid en Ecologie”.

Tevredenheid leerlingen

Na het afronden van de module heb ik een toets afgenomen. De toets is aangeleverd door het hoofd van de sectie. Het gemiddelde van de toets was het cijfer 7,4. Dit naar tevredenheid van de klas, hoofd sectie, mentor van de klas en niet in de laaste plaats ik zelf.

Inzet verschillende werkvormen

De module “Duurzaamheid en Ecologie” kent veel begrippen die niet horen bij de belevingswereld van een basisleerling. De onderstaande activerende werkvomen heb ik toegepast om het leeropbrengst te verhogen.

Chatgroep
Een populaire werkvorm is het buiten de school zoeken naar voorbeelden vanuit de begrippen uit het werkboek. Het houdt in dat leerlingen deel uitmaken van een chatgroep in Teams. Leerlingen ontvangen vóóraf een opdracht. Bijvoorbeeld: Zoek een voorbeeld van een “producent” en een “consument”. De leerlingen gaan vervolgens naar buiten en posten de foto’s in de chat.

De voordelen van deze werkvorm zijn:
-Leerlingen vinden het leuk om even een frisse neus te halen;
-Leerlingen laten meteen zien of ze de begrippen beheersen;
-Iedereen leert van elkaar omdat de chat publiek is voor de groep;
-Leerlingen maken zelf lesmatariaal;
-De chat kan gebruikt worden als naslagwerk.

Combinatie Techniek
Vanuit het vak techniek kan de lestof van M&N op weer een andere manier aangeboden worden. Een voorbeeld is het maken van een gebit van een planteneter, vleeseter of alleseter.

Quizz
Een andere activerende werkvorm is een quiz waarbij bigrippen uit de module op het bord worden geschreven. Via klemborden kunnen de leerlingen antwoorden geven gerelateerd aan de begrippen. Indien de klas een goed resultaat laat zien dan volgt er een beloning, bijvoorbeeld even trefbal in de gymzaal.

Alternatieven
Andere leuke werkvormen zijn:
-Een spel waarbij leerlingen een dierenkaart trekken en “winnen of verliezen” op basis van hun positie in de voedselketen.
-Een spel waarbij leerlingen het milieu moeten noemen waarin een dier leeft m.b.v. dierenkaarten.
-Een stripvehaal tekenen waarbij zoveel mogelijk begrippen uit de module terugkomen.

Bepalende momenten

Combinatie Techniek en Mens en Natuur:
Mijn verwachting was dat door de onderwerpen van de module “Duurzaamheid en Ecologie” terug te laten komen bij de Technieklessen, dat dit gewaardeerd zou worden door de leerlingen. Vooral vanwege een voorstel om alle werkstukken van Techniek te mogen gebruiken bij de toets. Er trad echter een soort “vermoeidheid” op voor M&N en na de tweede les waarbij het vak werd gecombineerd stuitte ik op weerstand. Dit veroorzaakte, in de beleving van de leerling, een overdaad aan M&N. Hierdoor zakte de motivatie tijdens de reguliere lessen van M&N.

Activerende werkvormen:
De activerende werkvormen, zoals eerder beschereven, hebben geholpen met het fris houden van de les. Leerlingen hebben herhaaldelijk de wens uitgesproken voor een spel. Tijdens het spel bemerkte ik een bredere betrokkenheid met de les over de gehele klas. Daarnaast gaf een spel mij de gelegenheid om de kennis formatief te toetsen.

Belonen met Sport:
Wanneer ik een korte tijd veel concentratie nodig heb van de klas, bijvoorbeeld bij een nieuw lastig onderwerp, dan is een beloning met sport een effectief middel.
Er zijn situaties waarbij ik de leeropbrengst van de les als verloren beschouw, bijvoorbeeld na een opstapeling van toetsen in voorgaande lesuren. Het is beter om even te gaan sporten, verpakt als beloning. Dit kweekt goodwill voor een toekomstig inhaalmoment.